België brengt vijf botanische afzeliasoorten op de markt, verdeeld in twee groepen:
- Doussié
- Afzelia bipindensis Harms
Tropisch regenwoud
Doussié uit Kameroen en Gabon;
Doussié of gele apa uit Nigeria.
- Niet-Doussié
- Afzelia africana Sm.
Savanne en tropisch bos met droog seizoen
Lingue uit Senegal, Noord-Congo, Kameroen en Ivoorkust;
(Rode) apa uit Nigeria, Ghana en Kameroen.
- Afzelia pachyloba Harms
Secundair bos
Pachyloba uit Kameroen en Gabon;
(Witte) apa uit Nigeria, Ghana en Kameroen.
- Afzelia bella Harms
Westelijke deel van tropisch bos
Bella uit Kameroen, Gabon en Ghana.
- Afzelia quanzensis Welm.
Chanfuta uit Mozambique.
-
Uitzicht
De afzeliaboom wordt gemiddeld 15 tot 25 meter hoog. De stam is recht, met een gemiddelde diameter van 90 cm. De wortelaanlopen zijn één tot anderhalve meter hoog. De kroon spreidt zich verticaal of horizontaal uit: leeftijd en groei bepalen zijn vorm. De Afzelia pachyloba en witte apa hebben kleinere bladeren, de Afzelia bella verliest ze deels. DeAfzelia lingue is dan weer kleiner en heeft een slechtere stamvorm.
Kleur en tekening
Het kernhout vertoont soms grote kleurschakeringen binnen één stam: van lichtoker tot bruinrood. Op de Afzelia chanfutaen pachyloba na, is de structuur gelijkmatig en meestal zonder uitgesproken tekening. Het spinthout is witgelig. Op dosse gezaagd, vertoont het hout soms vage vlammen, op kwartier kunnen dat vage strepen worden. Dat hangt af van de kruisdraad, de variatie in dikte van de vezelwand of de kleurschakeringen.
Afzelines
Afzeliahout bevat veel afzelines. Die vullen de natuurlijke scheuren in de stam, de vaten of zelfs het weefsel daar rond (parenchym). Bij doussié zijn ze geel, bij de andere soorten wit of roze. Die verschillen zijn vast te stellen in het laboratorium, waar de afzelines verschillend fluoresceren onder uv-licht.
Duurzaamheid
Het kernhout is zeer duurzaam (natuurlijke duurzaamheidsklasse I).
Droging en vochtgehalte
Buitenschrijnwerk
Afzeliadoussié is stabiel en vraagt geen bijzondere droging voor buiten. De drempelwaarde van 18 procent houtvochtgehalte mag overschreden worden, op voorwaarde dat de krimp niet voor onregelmatigheden zorgt bij de afwerking (STS 52 Houten buitenschrijnwerk).
Afzelia apa, bella, chanfuta, lingue en pachyloba vereisen een vochtgehalte van maximaal 18 procent. Anders kan de krimp voor onregelmatigheden zorgen bij de afwerking.
Binnenschrijnwerk
Afzelia is zeer stabiel voor binnen. Afhankelijk van de toepassing, moet het vooraf gedroogd worden tot de volgendeevenwichtsvochtgehaltes:
- plankenvloeren en parket: 9% (WTCB-norm TV 218);
- nieuwbouw en droge onverwarmde gebouwen: 10 tot 16%;
- droge verwarmde gebouwen: 8 tot 14%.
Bewerking
Het meeste afzeliahout is gemakkelijk te bewerken. Toch zorgt dat voor veel stof, wat vraagt om een goede afzuiging. Een zaaghoek van 15° is aangewezen bij kruisdraad.
Afwerking
Onbehandeld afzeliahout vergrijst door uv-licht. Regenwater spoelt ook een deel van de inhoudsstoffen uit. Dat ‘bloeden’ kan hardnekkige vlekken opleveren op stenen onderdorpels of metselwerk.
Hoe verwijdert u afzeliavlekken van een stenen ondergrond?
- Maak een pasta van warm bleekwater (40°) en ijzerzoutvrij krijt.
- Breng de pasta aan op de vlekken, dek af met een plastic folie en laat 12 uur inwerken.
- Borstel het overblijvende poeder weg en reinig met zuiver water.
- Herhaal tot u tevreden bent.
Voorbehandeling
Afzelia voor buitenschrijnwerk vereist dus een voorbehandeling. Een wateroplossing met vijf procent ammoniak lost de inhoudsstoffen aan het houtoppervlak gedeeltelijk op. Het is aangewezen om eerst een afwerkingslaag op solventbasis op het hout aan te brengen. Daarna kunt u afwerken met een filmvormend product zoals CTOP of dekkende verf.
Komt afzelia in contact met beton?
Gebruik dan een alkalibestendige verf. Alleen zo hardt het beton voldoende uit.
Bevestiging
Komt afzelia in contact met ijzer?
Gebruik dan roestvrije materialen zoals inox om afzeliahout te bevestigen.
Toepassingen
- allerhande binnen- en buitenschrijnwerk;
- vloeren en parket;
- gevelbekleding;
- terrassen, wanden en plafonds;
- bouwconstructies;
- traptreden;
- tuinmeubelen;
- waterwerken;
- chemische opslagvaten;
- draai- en beeldhouwwerk;
- fineer;
- scheepsbouw.
|
Afzelia
|
doussié
|
niet-doussié
|
|
Gemiddelde volumieke massa*
|
800 kg/m³
|
800 kg/m³
|
|
Radiale krimp
|
60 tot 30% r.v.**
|
0,8 %
|
0,8 %
|
|
|
90 tot 60% r.v.**
|
0,5 %
|
0,5 %
|
|
Tangentiële krimp
|
60 tot 30% r.v.**
|
1,1 %
|
1,4 %
|
|
|
90 tot 60% r.v.**
|
0,7 %
|
0,9 %
|
|
Werken
|
60 tot 30% r.v.**
|
1,9 %
|
2,2 %
|
|
|
90 tot 60% r.v.**
|
1,2 %
|
1,4 %
|
|
Buigsterkte
|
125 N/mm²
|
|
Elasticiteitsmodulus
|
14.000 N/mm²
|
|
Druksterkte (evenwijdig met de vezel)
|
72 N/mm²
|
|
Schuifsterkte
|
7 N/mm²
|
|
Hardheid (Janka) – Langs
|
8200 N
|
* bij houtvochtgehalte van 15 procent / ** relatief luchtvochtgehalte
Commerciële afmetingen
|
Vloeren en parketten
|
|
Dikte
|
meestal 26 mm
|
|
Vaste breedtes
|
80/105/130/155/180/205 mm
|
|
Lengte
|
vloeren: 185 cm en langer,
parket: 60 cm en langer
|
|
Afzelia met een dikte van 40 of 52 mm wordt ingevoerd in vallende breedtes* en met een lengte van 185 cm en langer.
|
|
Ramen
|
|
Dikte
|
meestal 65 mm
|
|
Vaste breedtes
|
80/90/105/130/155/180 mm
|
|
Afzelia met een dikte van 80 mm wordt meestal ingevoerd met vallende breedtes* (in Nederland 80x90, 80x105 en 80x130 mm).
|
* 15,5 cm en breder, met een toegelaten percentage van 10 à 14 cm
Bron: woodforum.be
Français
English
Nederlands
